210. Հարցում արտահայտող բառը տրված բառերով կամ նրանցով կազմված բառակապակցություններովփոխարինի՛ր: Տրված բառերից ո՞րը ի՞նչ ձևով գրեցիր: Վերջում ավելացրել եմ ում և ի։

Գիրքը որտե՞ղ է:
Գիրքը պայուսակում է։
Գիրքը գրադարակում է։
Գիրքը հեռուստացույցում է։
Գիրքը պահարանում է։
Գիրքը սեղանի վրա է։
Գիրքը ձեռքում է։
Գիրքը աթոռի վրա է։
Գիրքը լճում է։

211. Բառակապակցություններ ևնախադասություններ կազմի՛ր հարցում արտահայտող որտե՞ղ բառի փոխարեն տրվածգոյականները գրելով: Տրված բառերից ո՞րը ի՞նչ ձևովգրեցիր: Վերջում ավելացրեցի ում և ան։

Որտե՞ղ լինել:
Երեխան որտե՞ղ է:
Երեխան դպրոցում է։
Երեխան տանն է։
Երեխան դասարանում է։
Երեխան բակում է։
Երեխան փողոցում է։
Երեխան մանկապարտեզում է։

212. Ընդգծված բառերը հականիշ բառակապակցություններով փոխարինի՛ր:

Հիասթափություն անել, կասկած գործել, տխրությամբ դիմավորել, ուրախությամբ սպասել, ակտիվ պաշտպանել, հանգստությամբ 01տածել:

213. Ընդգծված բառերը նույնարմատ (նույն արմատնունեցող) հականիշ բառերով փոխարինի՛ր: Գոյականներն ի՞նչ ձևով դրվեցին:

Օրինակ՝
անբեղ մարդ — բեղով մարդ:

Անլուսամուտ սենյակ, անդուռ պահեստ, անծխնելույզվառարան, անդանակ մորթել, անշնորհք նստել, անկարգ գնալ:

214. Բառերի իմաստն արտահայտի՛ր հոմանիշբառակապակցություններով:

Օրինակ՝
օրենքով — ըստ օրենքի, օրենքի համաձայն կամ՝համաձայն օրենքի:

Կարգադրությամբ, նախասիրություններով, որոշմամբ, պատասխաններով, դիմումով, պատմածով, խնդրանքով:

215. Փակագծի բառը պահանջվող ձևով գրի՛ր:

Օրինակ՝
Ներկը (վրձին) պատին էր քսում ու հիացած նայում իր(արած): — Ներկը վրձինով պատին էր քսում ուհիացած նայում իր արածին —. (Ինչո՞վ քսել, ինչի՞ննայել):

Գերմանացի փիլիսոփա Կանտը ծնվել է(Քյոնիգսբերգ) և այնտեղ էլ ութսուն տարի հետոմահացել է: Նա իր մտքով ընդգրկել է ոչ միայն Երկիր(մոլորակ), այլև Արեգակնային (համակարգ) և ողջ(տիեզերք): Սակայն կյանքի (ընթացք) Կանտը, կարելի է ասել, դուրս չեկավ հայրենի (քաղաք): Նրաամենահեռավոր ճամփորդությունը եղավ Պիլաու(գյուղ) գնալը, որը (Քյոնիգսբերգ) ընդամենըքառասունհինգ կիլոմտր էր հեռու:

Խոսքում գոյականները գործածվում են ուղիղ ևթեքված ձևերով:
Գոյականը հոլովել նշանակում է խոսքի մեջ այլ բառերի հետ կապվելու համար տարբեր ձևերը(հոլովներ) կազմել (հոլովել — հին հայ.՝ գլորել, թավալել, շրջել, փոխել): Երբ բառը թեքվում կամհոլովվում է, սովորաբար նրա ուղիղ ձևինհամապատասխան վերջավորություն էավելանում (ի, ից ով, ում և այլն): Վերջավորությունից առաջ եղած մասը բառիհիմքն է:

196. Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրված գոյականները գրի՛ր (դրանք ինչպե՞ս փոխվեցին): Գոյականների վերջում ավելացավ ով:

Այգում մի մարդ բահով գործ էր անում:
Այգում մի մարդ մկրատով գործ էր անում:
Այգում մի մարդ թիակով գործ էր անում:

197. Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրվածնգոյականները գրի՛ր (դրանք ինչպե՞ս փոխվեցին):Գոյականների վերջում ավելացավ ով:

Հիանում էր երգով:
Հիանում էր աշխարհով:
Հիանում էր ընկերներով:
Հիանում էր շարժումներով:

198. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ դպրոց բառով՝ ուշադրություն դարձնելով վերջավորություններին:

Ամեն առավոտ դպրոց եմ գնում:
Մի մեքենա մոտեցավ մեր դպրոցին:
Այսօր Արան վերջինը դուրս եկավ դպրոցից:
Մեր դպրոցով բոլորս էլ հիանում ենք:
Ես ու քույրս սովորում ենք դպրոցում:

199. Բառակապակցություններ կազմի՛ր հարցում արտահայտող բառի փոխարեն՝ տրվածգոյականները գրելով: Բառերին ի՞նչվերջավորություններ ավելացան:
Ավելացավ ում,ին և ուն

Պառկել ծովափում:
Պառկել մահճակալում:
Պառկել անդունդի եզրին
Պառկել գետի ափին
Պառկել անտառի բացատ անկողնուն
Պառկել հիվանդանոցում:

200. Բառակապակցություններ կազմ՛իր հարցում արտահայտող բառի փոխարեն՝ տրված գոյականները գրելով:
Ծանոթանալ մրցակցու հետ:
Ծանոթանալ կարծիքի հետ:
Ծանոթանալ տեսակետի հետ:
Ծանոթանալ գրքի հետ:
Ծանոթանալ մեքենայի հետ:
Ծանոթանալ աղջկա հետ:
Ծանոթանալ տղա զբոսաշրջիկի հետ:

201. Բառակապակցություններ կազմի՛ր՝ հարցում արտահայտող բառի փոխարեն գոյականներ գրելով:

Սիրահարվել ո՞ւմ. Սիրահարվել ինչի՞ն:
Սիրել ո՞ւմ: Սիրել ի՞նչ:

սիրել մարդուն:
սիրահարվել տղուն:
սիրել նկարել:
սիրահարվել նոթատետրին:
սիրել մայրիկին:
սիրել պարել:
սիրահարվել ինչ-որ մեկին:

202. Հիվանդ, գազան բառերին ավելացրո՛ւ ի, ից, ներ,ով, ը վերջավորությունները և ստացված բառաձևերով նախադասություններ կազմիր:
Հիվանդը մտավ գազանի վանդակ:
Գազանների այգին հիվանդներով լի է:
Հիվանդը վածենում է գազանից:

203. Կետերի փոխարեն գրի՛ր ածանց կամվերջավորություն բառերը:

Երբ արմատին կամ բառին ածանց ենք ավելացնում, եղած իմաստը փոխվում է, և նոր բառ է ստացվում: Իսկ երբ… ենք ավելացնում, բառի արտահայտած իմաստը չիփոխվում, փոխվում է նրա ձևը՝ նախադասությանմյուս բառերին կապվելու համար:
… բառ կազմող մասնիկ է: … օգնում է, որ բառը խոuքիմեջ կապվի ուրիշ բառերի հետ:
Բառի հիմքը … առաջ եղած մասն է:

204. Տրված բառերով կազմի՛ր
ա) ածանցավոր բառեր,- ջրեղեն, ձայնավոր, ձեռնոց:
բ) բառաձևեր: Ջրել, ձայնել, ձերքեր:
Ջուր, ձայն, ձեռք:

205. Տրված բառախմբերը համեմատի՛ր և խմբերից յուրաքանչյուրին փորձի՛ր անուններ տալ:

Ա. Տղա, քար, սեղան: Գոյական
Բ. Տղան, տղայի, տղային, տղայով, տղայից, քարը, քարին, քարից, քարով, քարում, սեղանը, սեղանի, սեղանին, սեղանից, սեղանով: ածանց

206. Անտառ բառը տարբեր ձևերով գործածելով՝ նախադասություններ կազմի՛ր:
Մի աղջիկ անտառով քայլում էր:
Անտառում մի գայլ կա:
Տղան սիրում է անտառը:
Ես կարոտել եմ անտառին:

207. Տրված բառերի բոլոր հնարավոր ձևերը գրի՛ր:

Պահարան, պահակ, խողովակներ, դարակներ:
Պահարան, պահարանին, պահարանով, պահարանից, պահարանում:
պահակ, պահակին, պահակից, պահակում:
խողովակ, խողովակից, խողովակին, խողովակով, խողովակում:
դարակ, դարակով, դարակից, դարակներին, դարակում:

208. Կետերի փոխարեն գրի՛ր գրիչ, բույն, ծով բառերիձևերը: Բոլոր բառերի նման ձևերը խմբավորի՛ր: Յուրաքանչյուր բառը քանի՞ ձև ունեցավ:

Իր բույնը հյուսել էր մեր այգու ամենաբարձր ծառի վրա:
Չմոտենաս իմ բույնին, ձագուկներս հանկարծ կվախենան:
Ճուտը գլուխը բնից դուրս էր հանել ու սպասում էր մորը:
Այդ թռչունին իր ձագերով ու բույն կբերեմ, որ իմ այգում ապրի:
Ձագուկները կծկվել էին բույնում ու վախեցած նայում էին:
Գիշերվա փոթորկից հետո ծովը հանգստանում էր:
Մեքենան մոտենում էր ծովին, արդեն լսվում էր նրաշառաչը:
Որոշեց ծովից հեռու ապրել, որ մոռանա այդ դեպքը:
Փոթորկուն ծովում հիանում եմ, բայց և վախենում եմլեռնացող ալիքներից:
Ամբողջ օրը լողում էր ծովում ու վերադառնալու մասին չէրմտածում:
Իմ գրիչը լավ չի գրում:
Ձեռքը գցեց ընկերոջ գրիչին ու ծոցատետրում ինչ—որ բան նշեց:
Ամբողջ թանաքը գրիչից դուրս էր հոսել, ու պայուսակըտեղ—տեղ սևացել էր:
Այդպիսի բաները սովորական գրիչով չեն գրում:

209. Բոլոր նման բառաձևերը խմբավորի՛ր: Ո՞րն է նմանությունը:
Ափից, շենք, գյուղին, շենքով, գյուղում, ափ, գյուղով, շենքում, ափով, գյուղից, գյուղ, շենքից, ափին, շենքին:
շենք, շենքով, շենքում, շենքից, շենքում:
Ափից, ափ, ափով, ափին:
գյուղին, գյուղում, գյուղով, գյուղից, գյուղ:

XIV

Անտառը թափում է իր սաղարթը,
Անտառում հատնում է ու վատնում,
Բայց նայի՛ր— ինչքա՜ն նա զվարթ է,
Ինչքան նո՜ր է— ու մի՛շտ անհատնում։

1197. Կոտորակները դասավորիր աճման կարգով 

Ա)  5/7 , 93/7 ,  2/7 , 6/7, 19/7:

2/7, 5/7, 6/7, 19/7, 93/7:

Բ) 8/13, 1/13, 25/13, 9/13, 11/13:

1/13, 8/13, 9/13, 11/13, 25/13:

Գ) 18/23, 9/23, 22/23, 27/23, 24/23:

9/23, 18/23, 22/23, 24/23, 27/23:

1212. Գումարե‘ք կոտորակները:

ա) 20/49+5/14=40+35/98=75/98

[49;14]=7x7x2=98

49  7

7    7

1

14  2

7     7

բ) 5/72+61/81=45+488/648=533/648

[72;81]=2x2x2x3x3x9=648

72.  2

36.   2

18.    2

9.       3

3         3

1

81  9

9     3

3.     3

1

գ). 55/51+8/17=55+24/51=79/51

[51;17]=3×17=51

51. 3

17.  17

1

17. 17

1

դ) 15/96+11/16+7/80=75+2310+42/480=2427/480

[96;16;80]=2x2x2x2x6x3x5=480

96. 2

48.  2

24.  2

12.   2

6.     6

3.      3

1

16. 2

8.   2

4.   2

2.   2

1

80. 2

40   2

20.  2

10.   2

5.      5

1

ե). 7/36+5/54+11/18=28+10+66/108=104/108

[36;54;18]=2x3x3x3x2=108

36. 2

18.  2

9     3

3.     3

1

54. 2

27   3

9.    3

3.    3

1

18.  2

9     3

3.     3

1

զ) 31/36+7/12+29/60=186+112+77/200=375/200

[36;12;60]=2x2x3x5x3=200

36. 2

18.  2

9     3

3      3

1

12  2

6     2

3.     3

1

60. 2

30.  2

15.   3

5.      5

1

Ռաֆայել Իսրայելյանի ինքնատիպ ստեղծագործությամբ կարծես միավորվեցին շինարարական տեխնիկայի ժամանակակից նվաճումներն ու հայ ճարտարապետության հազարամյա ավանդույթները։ Դրանում համոզվելու համար մենք պարզապես պետք է ուշադիր դիտենք Հրազդանի ձորափին կառուցված Արարատ գինու կոմբինատի մառանները։ Դրանք հեռվից բերդապարսպի տպավորություն են թողնում և այնպիսի ներդաշնակությամբ են
միաձուլվում տեղանքին, որ կարծես բնության ստեղծագործություն
լինեն։ Շրջապատի հետ նույնպիսի ներդաշնակություն ունի նաև
Հրազդան գետի վրա կառուցված ջրատար կամուրջը։
Ռաֆայել Իսրայելյանը բազմաթիվ փոքր ու մեծ ստեղծագործությունների հեղինակ է։
1942թ. Էջմիածնի Փարաքար գյուղի համար նախագծելով
աղբյուր-հուշարձան՝ նա փաստորեն սկիզբ դրեց զոհվածների
հիշատակին աղբյուր-հուշարձաններ կառուցելու ազգային
գեղեցիկ ավանդույթի վերականգնմանը։
Ռաֆայել Իսրայելյանը ստեղծել է փոքր ու մեծ ծավալի շատ
գործեր։ Ճարտարապետի մեծածավալ գործերի մեջ առանձնա[1]նում են Հաղթանակի զբոսայգում կանգնեցված Մայր Հայաստան հուշարձանի պատվանդանը,
որը միաժամանակ նաև թանգարանի շենք է, և, իհարկե,
Սարդարապատի հուշահամալիրը։ Հուշահամալիրի ամենամեծ
կառույցը ազգագրության թանգարանի շենքն է։ Շենքի տանիքը
կառուցված է անցյալի մեր ժողովրդական բնակելի տների
նմանությամբ. այսինքնլուսավորվում է բնական լույսով։ Թանգարանի շենքի արտաքին պատերը փակ են, բայց երկու տեղում դրանք նեղլիկ պատուհաններ ունեն։ Այդ պատուհաններից մեկը նայում է Արագածին, մյուսը Արարատին։
Սարդարապատից բացիՌաֆայել Իսրայելյանի նախագծով կառուցվել են նաև Մուսա լեռան, Հաճընի, Ապարանի հերոսամարտերին նվիրված հուշարձանները և տասնյակ այլ կառույցներ։ Ռաֆայել Իսրայելյանը ամբողջական խառնվածք էր։ Ինչ էլ որ անում էր, անում էր ներքին մղումով, համոզված… Հոգեկան այն կապը, որ ուներ հայրենի երկրի, նրա պատմության, հոգևոր գանձերի նկատմամբ, բացառիկ ուժի էր հասնում։ Թղթի մի կտորի վրա նախշ նկարեր, թե հսկայական մի շենք կառուցեր, գինու մի գավ պատրաստեր, թե մոնումենտ կառուցեր, նպատակը նույնն էր հաստատել մեր ժողովրդի հոգեկան բարձր
կերտվածքը։

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Նկարիչ — արձանագործ Երվանդ Քոչարի /1899 — 1979/ ստեղծագործական ժառանգությունը   XX  դարի  Ավանգարդ արվեստի ամենահետաքրքիր երևույթներից է: 1923 – 1936 թթ. Փարիզում նա ստեղծեց արվեստ, որն իր անունը դասեց այն մեծերի շարքում, որոնցով պայմանավորված է եվրոպական Ավանգարդն ու համաշխարհային կերպարվեստի հետագա ընթացք: Քոչարը Տարածական նկարչության  հիմնադիրն է.  պլաստիկ – գեղարվեստական նոր արտահայտչաձև, որը ներառում է ժամանակը որպես լրացուցիչ չորրորդ չափ: 

Հայ արվեստագետը ցուցադրվել է ժամանակի խոշորագույն վարպետների` Պիկասոյի, Բրակի և մյուսների կողքին: 1936 թ. Քոչարը ներգաղթեց ԽՍՀՄ. հետևեցին բանտ, ստեղծագործական մեկուսացում, ինչն ազդեց Քոչարի ստեղծագործական ընթացքի վրա: Այդ ժամանակահատվածը Քոչարի երևանյան շրջանի հանճարեղ թռիչքների, արթնացած հույսերի և այդ հույսերի փլուզման ժամանակն էր: Այս ընթացքում են արարվել «Էքստազը» /1960թ./, «Պատերազմի արհավիրքը» /1962թ./, «Զվարթնոցի արծիվը» /1955թ./, «Մելանխոլիան» /1959թ./, «Կիբեռնետիկայի մուսան» /1972թ./, «Վարդան Մամիկոնյանը» /1975թ./, Հայաստանի ու հայության խորհրդանիշ դարձած «Սասունցի Դավիթը»  /1959թ./  և այլ մեծարժեք ստեղծագործություններ: Երվանդ Քոչարի թանգարանը  ստեղծվել է 1984թ.  իր արվեստանոցի տեղում:

Մեծ գեղագետի գործերը ներկայացված են աշխարհի բազմաթիվ թանգարաններում, սակայն միայն այստեղ կարելի է հնարավորինս ամբողջական պատկերացում կազմել արվեստագետի անցած ողջ ստեղծագործական ճանապարհի մասին. ցուցադրվում են «Թիֆլիսյան», «Փարիզյան», «Երևանյան» շրջանների գեղանկար, գրաֆիկ, քանդակ աշխատանքները, սեղմումով գործեր, մոնումենտալ քանդակները: Միայն այստեղ և Փարիզի Պոմպիդու կենտրոնում կարելի է տեսնել քոչարյան արվեստի այն հրաշքը, որ կոչվում է  «Տարածական նկարչություն»:

Երվանդ Քոչարի թանգարանը տարածաշրջանում պատմական ավանգարդի ուսումնասիրման ու պրոպագանդման կարևորագույն կենտրոն է:    ​

Как отмечают Пасху в разных странах

Пасха в Англии. Этот день для многих является более важным религиозным праздником, чем Рождество. Школы закрываются на две недели. Многие жители присутствуют на вечерней Пасхальной службе, которая заканчивается в полночь. После службы все поздравляют друг друга с окончанием Великого поста и началом новой жизни, многие церкви украшают ветками деревьев с набухшими почками, нарциссами и разукрашенными яйцами. После службы возвращаются домой и едят пасхальный кулич.

Польша. Здесь празднует Пасху два дня. За столом собираются все поколения одной семьи. Праздничная трапеза начинается с молитвы. Завтрак состоит из освященной пасхи, яиц, мяса и колбасы. Следующий за Пасхальным воскресеньем – Мокрый понедельник. Поляки щедро поливают друг друга водой, но никто не обижается, все довольны. Считается, что вода приносит здоровье, удачу и прибыль в хозяйстве.

Австралия. Австралийская Пасха – это четыре дня отдыха, которые начинаются в пятницу и заканчиваются в понедельник. В Австралии, как и везде в мире, очень популярны пасхальные яйца – из шоколада или сахара.  Очень популярны сладкие горячие булочки, которые австралийцы едят на завтрак в пасхальное утро перед посещением церкви.

Швеция. В Швеции Пасха не такой большой праздник, как Рождество, но в школах его начинают отмечать еще за неделю до наступления. Жители Швеции украшают к Пасхе свои дома пасхальными цветниками – желтого, зеленого и белого цвета. Шведы едят на Пасху почти ту же пищу, которую они предпочитают на Рождество, но на этот раз гораздо больше уделяют внимания конфетам и другим сладостям. Пасхальные яйца они делают из картона, а внутрь каждого яйца кладут конфету.

Пасха в Италии. На Пасху главное блюдо – баранина с жареными артишоками, салатом из сладкого перца, оливок и помидоров, соленый пирог с яйцами и сыром. Также на столе должна присутствовать коломба – это что-то вроде нашей пасхи, но с более лимонным ароматом. Часто она покрывается миндалём и миндальной глазурью. На следующий день после Пасхи у итальянцев принято ходить на пикники с соседями и друзьями семьи.

Пасха в Америке. В пасхальное воскресенье американские семейства обязательно посещают церковь. Традиционный американский пасхальный обед состоит из ветчины с ананасами, картофелем, фруктовым салатом и овощами. Дети получают корзинки от “пасхального зайчика”, который еще ранним утром наполнил их цветными пасхальными яйцами и массой шоколада и конфет. В Америке очень популярна пасхальная игра: катание яиц по наклонному газону.

Пасха во Франции. В этой стране Пасха – это семейный праздник. Устраивается семейное застолье с традиционными молитвами и подарками. В Пасху все французы обязательно ходят в церковь. В воскресное утро родители прячут в детских комнатах шоколадные яйца, а дети должны их найти. Это очень давняя и веселая традиция, передающаяся из поколения в поколение. Главным праздничным блюдом является жареный цыпленок. На десерт принято подавать пирожные с шоколадной начинкой. Дома украшаются красными ленточками и разноцветными гирляндами. 

Пасха в Великобритании. Здесь  Пасха считается одним из самых важных праздников в году. В пасхальное воскресенье, на рассвете, в церквях проходят службы и концерты органной музыки. В Пасхальный день принято дарить детям на улицах конфеты и игрушки. На воскресный обед собирается вся семья. Друзьям и родственникам дарят шоколадные яйца, внутри которых спрятаны сладости.

Գինեգործություն

Գինեգործությունը հնուց ի վեր տարածված է եղել Հայաստանում: Հայ և օտարազգի շատ հեղինակներ Հայաստանը համարել են անուշահոտ, սքանչելի գինիների երկիր: Հայկական գինեգործության հնամյա ավանդույթների մասին են վկայում պատմիչների տեղեկությունները, ինչպես նաև՝ խաչքարերի և այլ ճարտարապետական հուշարձանների քանդակներն ու արձանագրությունները, տարբեր հնավայրերում հայտնաբերված հնձանները: Գինի ստանում են խաղողից, նաև՝ պտուղներից ու հատապտուղներից: Գինեգործության հիման վրա հետագայում առաջ է եկել օղու և կոնյակի արտադրությունը: Գինուն նվիրված բազմաթիվ քառյակներ ու բանաստեղծություններ են ստեղծվել հայկական, պարսկական, արաբական և այլ ժողովուրդների գրականության մեջ: Որոշ դեպքերում գինի խմելը ոչ սովորական, խորհրդանշական իմաստ է ունենում: Օրինակ՝ պատարագի արարողության ժամանակ ներկաները քահանայի ձեռքից գինու մեջ թաթախված հաց են ընդունում:Կամ՝ եկեղեցում պսակադրության ուխտ կատարելիս նորապսակները միևնույն բաժակից գինի են խմում: :

Տոնական սեղանին գինու հետ տարբեր ուտելիքներ
են դրվում:

Նախագիծ

Որո՞նք են ձեր սիրելի ճաշատեսակները:

Ի՞նչ ուտելիքներ եք նախընտրում սովորական և ոչ սովորական, տոնական օրերին:

Ուրիշ ի՞նչ հայկական կերակրատեսակներ գիտեք:
Առաջադրանքը կատարելիս խորհրդակցեք մայրիկի, տատիկի և ընտանիքի մյուս անդամների
հետ:

Ոսկերչություն, արծաթագործություն, տարազ
Սովորաբար մարդիկ հարսանիք գնալիս կամ որևէ այլ արարողության մասնակցելիս զարդարվում են, իրենց տոնական հագուստի հետ կրում այդ հագուստին հարմար զարդեր։ Հագուստը
և զարդերը (մատանի, ապարանջան, վզնոց և այլն) տարազի մաս
են։
Զարդերը կարող են տարբեր նյութերից պատրաստված լինել,
բայց ընդունված է դրանք ավելի հաճախ ոսկուց և արծաթից
պատրաստել։ Ոսկերչությունն ու արծաթագործությունը կարևոր,
տարածված արհեստներ են։ Թանկարժեք, գեղեցիկ, բոլորի
ուշադրությունը գրավող զարդեր շատերն են ցանկանում ունենալ։
Ոսկերիչներն ու արծաթագործները միայն զարդեր ու
հարդարանքի իրեր չեն պատրաստում։ Գեղեցիկ իրերով
զարդարում են նաև տները, եկեղեցիներն ու այլ շենքեր,
անցյալում արքայական ու իշխանական պալատները։ Անցյալի հայ ոսկերչության լավագույն նմուշները մենք կարող ենք տեսնել Հայաստանի թանգարաններում։ Ոչ միայն ոսկերչական իրերը, այլև խեցեղենը, գործվածքեղենը, գորգերը և մարդու առօրյա կյանքում օգտագործվող, նրա կենցաղը հարմար և գեղեցիկ դարձնող իրերը նաև արվեստի բարձրարժեք նմուշներ կարող են լինել։ Այդ պատճառով ժողովրդական մշակույթի այդ մասը կիրառական արվեստ է կոչվում։ Այսօր էլ թանգարաններում, տարբեր ցուցասրահներում, բնակարաններում, նաև պուրակներում ու զբոսայգիներում կարելի է տեսնել կավից, մետաղից, փայտից պատրաստված այդպիսի իրեր։ Դրանք գուցե չեն օգտագործվում իրենց նախկին նշանակությամբ, բայց շարունակում են հիացնել մարդկանց։ Հայ մշակույթի շատ տարրեր միջազգային ճանաչում են ստացել՝ դառնալով մարդկության ընդհանուր մշակութային հարստության մի մասը: Այսպես, 2012 թվականին «Սասնա ծռեր» կամ «Սասունցի Դավիթ» էպոսն ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մարդկության ժառանգության ցանկում: Դրանից առաջ այդ ցանկում ընդգրկվել են դուդուկը և խաչքարային արվեստը: Աշխարհի ամենահին կոշիկը 2008 թվականի սեպտեմբերին Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում, Արենի գյուղից արևմուտք, Արփա գետի ձախ ափին գտնվող քարայրում հնագետները կոշիկ են հայտնաբերել
զարմանալիորեն լավ պահպանված վիճակում: Հայտնաբերված
կոշիկը 1000 տարով ավելի հին է, քան եգիպտական բուրգերը, և
շուրջ 400 տարով ավելի հին, քան Քարահունջը: Այսպիսով, 5500
տարվա պատմություն ունեցող կոշիկը աշխարհի ամենահին
կաշվե ոտնամանն է:
Կոշիկի փոքր չափսից ենթադրվում է, որ կանացի է, թեև, գիտնականների հավաստմամբ, այդ դարաշրջանում փոքր չափսի ոտնաման կարող էր կրել նաև արական սեռի ներկայացուցիչը:
Ոտնամանի լավ պահպանմանը նպաստել են սառը եւ չոր եղանակային պայմանները:
Բացի դրանից` քարանձավի հատակը պատված է եղել ոչխարի կաշվով ու գոմաղբի հաստ շերտով, ինչը նույնպես պաշտպանիչ դեր է
կատարել: